Ô nhiễm môi trường là gì? Nguyên nhân, hậu quả và cách khắc phục

Ô nhiễm môi trường là gì? Nguyên nhân, hậu quả và cách khắc phục một trong những vấn đề cấp bách hiện nay trên phạm vi toàn cầu.

Ô nhiễm môi trường là gì?

Ô nhiễm môi trường đã tồn tại trong nhiều thế kỷ nhưng chỉ bắt đầu nghiêm trọng sau cuộc cách mạng công nghiệp vào thế kỷ 19. Ô nhiễm xảy ra khi môi trường tự nhiên không thể tiêu diệt các yếu tố gây thiệt hại cho chính nó.

Ô nhiễm môi trường là gì?
Ô nhiễm môi trường là gì?

Các nguyên tố liên quan không phải do tự nhiên tạo ra, và quá trình phá hủy có thể thay đổi từ vài ngày đến hàng nghìn năm (ví dụ như trường hợp các chất ô nhiễm phóng xạ).

Nói cách khác, ô nhiễm diễn ra khi thiên nhiên không thể phân hủy các yếu tố nhân tạo.

Ô nhiễm phải được xem xét một cách nghiêm túc, vì nó có ảnh hưởng tiêu cực đến các yếu tố tự nhiên là nhu cầu tuyệt đối cho sự sống tồn tại trên trái đất, chẳng hạn như nước và không khí. Thật vậy, nếu không có các yếu này, động thực vật nói chung và kể cả con người đều không thể tồn tại. Chúng ta có thể xác định một số loại ô nhiễm trên Trái đất hiện nay như: ô nhiễm không khí, ô nhiễm nước và ô nhiễm đất.

Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường

Trước hết chúng ta hãy cùng xem những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường:

1. Hoạt động công nghiệp

Các ngành công nghiệp đã và đang gây ô nhiễm môi trường của chúng ta, đặc biệt là kể từ khi bắt đầu cuộc cách mạng công nghiệp, đáng chú ý là do việc sử dụng ngày càng nhiều  nhiên liệu hóa thạch. Trong thế kỷ 19 và một phần đáng kể của thế kỷ 20, than đá đã được sử dụng để làm cho máy móc hoạt động nhanh hơn, thay thế cho sức người.

Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường
Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường

Mặc dù ô nhiễm bởi các ngành công nghiệp chủ yếu gây ra ô nhiễm không khí, ô nhiễm đất và nước cũng có thể xảy ra. Điều này đặc biệt đúng đối với các ngành sản xuất điện, chẳng hạn như các nhà máy sản xuất điện (có thể là một con đập, một lò phản ứng hạt nhân hoặc một số loại nhà máy khác).

Ngoài ra, việc vận chuyển năng lượng này có thể  gây hại cho môi trường. Chúng ta có thể lấy ví dụ về việc vận chuyển xăng dầu qua đường ống; nếu có rò rỉ trong đường ống, đất sẽ bị ô nhiễm .

Đồng thời, nếu xe bồn vận chuyển xăng dầu từ nhà máy sản xuất đến nơi tiêu thụ bị rò rỉ hoặc bị chìm thì nước cũng sẽ bị ô nhiễm. Đã có không ít vụ chìm tàu khi vận chuyển dầu, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến đại dương.

2. Giao thông vận tải

Tương tự như đối với các ngành công nghiệp, ô nhiễm do giao thông gây ra chủ yếu từ nhiên liệu hóa thạch.

Con người đã trải qua một chặng đường dài từ xe ngựa đến ô tô, xe lửa, và máy bay. Khi giao thông mỗi ngày một tăng lên, ô nhiễm cũng theo đó mà diễn biến phức tạp.

3. Hoạt động nông nghiệp

Nông nghiệp là nguyên nhân chính gây ô nhiễm nước và đất. Nguyên nhân là do việc sử dụng thuốc trừ sâu ngày càng tăng, cũng như do tính chất thâm canh của sản xuất. Hầu hết tất cả các loại thuốc trừ sâu đều được làm từ các chất hóa học và có tác dụng ngăn chặn dịch bệnh, đe dọa động vật khỏi cây trồng.

Tuy nhiên, bên cạnh những tác dụng giúp nâng cao năng suất thì các chất hóa học gây ảnh hưởng cực kỳ nghiêm trọng đến môi trường.

Hơn nữa, khi nông nghiệp ngày càng thâm canh hơn để đáp ứng nhu cầu dân số thế giới ngày càng tăng, nhiều môi trường và hệ sinh thái bị phá hủy để tạo không gian cho cây trồng. Một số trong số chúng, như hạt cải dầu – được sử dụng để sản xuất dầu – đòi hỏi nhiều không gian cho sản lượng tương đối nhỏ.

4. Hoạt động thương mại

Hoạt động thương mại bao gồm sản xuất và trao đổi hàng hóa và dịch vụ. Đối với hàng hóa, ô nhiễm có thể do bao bì (thường liên quan đến việc sử dụng nhựa, được làm từ nhiên liệu hóa thạch) hoặc quá trình vận chuyển.

5. Khu dân cư

Cuối cùng, các khu dân cư cũng góp mặt trong việc tăng mức độ ô nhiễm đến môi trường. Đầu tiên, để có thể xây dựng nhà cửa, môi trường tự nhiên phải bị phá hủy bằng cách này hay cách khác.

Động vật hoang dã và thực vật bị xua đuổi và thay thế bằng các công trình xây dựng của con người. Vì nó đòi hỏi công việc của các ngành công nghiệp, bản thân xây dựng cũng là một nguồn gây ô nhiễm môi trường.

Kéo theo đó, khi con người đến định cư, hàng ngày sẽ sản sinh ra rác thải sinh hoạt, trong đó chỉ một phần nhỏ được xử lý trong khi phần lớn còn lại gây những tác động tiêu cực lâu dài đến môi trường.

Hậu quả của ô nhiễm môi trường

Chúng ta đã xác định được các nguyên nhân chính gây ra ô nhiễm môi trường, cùng tìm hiểu thêm những tác động tiêu cực mà nó gây ra:

1. Ảnh hưởng đến con người

Ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường đối với con người chủ yếu là về thể chất, nhưng cũng có thể chuyển thành bệnh thần kinh về lâu dài. Những rắc rối được biết đến nhiều nhất đối với chúng ta là hô hấp, dưới dạng dị ứng, hen suyễn, kích ứng mắt và đường mũi, hoặc các dạng nhiễm trùng đường hô hấp khác.

Hậu quả của ô nhiễm môi trường
Hậu quả của ô nhiễm môi trường

Hơn hết, ô nhiễm môi trường đã được chứng minh là nhân tố chính dẫn đến sự phát triển của bệnh ung thư. Điều này có thể xảy ra, ví dụ, khi chúng ta ăn phải các chất ô nhiễm được sử dụng trong sản xuất thực phẩm chế biến hoặc thuốc trừ sâu từ cây trồng. Các bệnh khác hiếm gặp hơn bao gồm viêm gan, cảm thương hàn, tiêu chảy và rối loạn nội tiết tố.

2. Ảnh hưởng đến động vật

Ô nhiễm môi trường chủ yếu ảnh hưởng đến động vật bằng cách gây hại cho môi trường sống của chúng, gây độc hại cho chúng. Mưa axit có thể làm thay đổi thành phần của sông và biển, gây độc cho cá; một lượng ozone thiết yếu trong các phần thấp hơn của khí quyển có thể gây ra các vấn đề về phổi cho tất cả các loài động vật, kể cả con người.

Nitơ và phốt phát trong nước sẽ gây ra sự phát triển quá mức của tảo độc, ngăn cản các dạng sống khác diễn ra theo quy trình bình thường của chúng.

Cuối cùng, ô nhiễm đất sẽ gây ra tác hại lớn thậm chí phá hủy các vi sinh vật, có thể gây ra hậu quả đáng kể là giết chết các lớp đầu tiên của chuỗi thức ăn chính.

3. Ảnh hưởng đến thực vật

Đối với động vật, thực vật và đặc biệt là cây cối, có thể bị hủy hoại bởi mưa axit (và điều này cũng sẽ có tác động tiêu cực đến động vật, vì môi trường tự nhiên của chúng sẽ bị thay đổi), ôzôn trong tầng khí quyển thấp hơn sẽ chặn quá trình hô hấp của thực vật, và các chất ô nhiễm có hại có thể được hấp thụ từ nước hoặc đất.

4. Ảnh hưởng đến hệ sinh thái

Tóm lại, ô nhiễm môi trường, hầu như chỉ do các hoạt động của con người tạo ra, có tác động tiêu cực đến hệ sinh thái, phá hủy các tầng quan trọng của nó và gây ra tác động tiêu cực hơn nữa đối với các tầng trên.

Hơn 20 giải pháp khắc phục ô nhiễm môi trường

1. Quy hoạch môi trường cần được coi là nền tảng cho quy hoạch phát triển. Do đó, trước khi bắt đầu bất kỳ dự án nào, cần nghiên cứu để đánh giá các tác động của dự án lên môi trường.

2. Chuyển sang phương tiện giao thông thân thiện với môi trường như xe điện và xe chạy bằng hydro, đồng thời thúc đẩy di chuyển bằng phương tiện công cộng có thể làm giảm đáng kể ô nhiễm không khí.

Thế giới đang nỗ lực giảm phát thải khí độc hại liên tục từ các phương tiện gây ô nhiễm không khí bằng nhiều cách khác nhau như kiểm soát khí thải ô tô, xe điện và xe hybrid và hệ thống giao thông công cộng, và trong tương lai, chúng ta có thể quản lý để giảm lượng khí thải một cách sâu sắc.

3. Các giải pháp cơ bản cho ô nhiễm không khí phải liên quan đến việc loại bỏ các nhiên liệu hóa thạch, thay thế chúng bằng các loại năng lượng tái tạo bền vững như năng lượng mặt trời, địa nhiệt, gió và sản xuất năng lượng sạch. Thế giới đang loại bỏ dần than đá.

4. Năng lượng mặt trời là một giải pháp tuyệt vời. Chúng ta có thể thu năng lượng từ mặt trời và sử dụng ở nhiều cấp độ từ hộ gia đình cho đến các hệ thống quy mô lớn cung cấp năng lượng cho toàn bộ cộng đồng và thành phố.

Năng lượng gió cũng đang phát huy tác dụng. Năng lượng mặt trời và năng lượng tuabin gió đều là những nguồn năng lượng xanh được toàn cầu khuyến nghị.

5. Công nghiệp đóng một vai trò quan trọng trong sự tiến bộ của xã hội. Nhưng đồng thời, nó làm cạn kiệt các nguồn tài nguyên thiên nhiên và tạo ra ô nhiễm. Điều này đã tạo ra sự mất cân bằng về môi trường.

Cần phải đánh giá tác động môi trường tiềm tàng của một nhà máy công nghiệp và có những giải pháp xử lý giảm thiểu tối đa các chất thải công nghiệp.

6. Công trình xanh có thể giúp giải quyết các vấn đề môi trường ở một mức độ nào đó. Từ quy hoạch đến phá dỡ, mục tiêu của công trình xanh là tạo ra các cấu trúc có trách nhiệm với môi trường và hiệu quả về tài nguyên để giảm lượng khí thải carbon gây hại.

7. Các cơ sở lưu giữ chất thải rắn nên được xây dựng trên địa bàn thành phố. Cần thực hiện các hành động cần thiết để tích hợp cơ sở lưu giữ chất thải rắn ở rất gần thành phố và với thiên nhiên.

8. Dự án tái chế nước thải nên được thực hiện và một trung tâm tái chế nên được xây dựng để giảm ô nhiễm nguồn nước ở những khu vực cần thiết.

9. Các sản phẩm thân thiện với môi trường nên rẻ hơn để khuyến khích mọi người sử dụng chúng và mọi người nên nâng cao nhận thức về lợi ích lâu dài của việc sử dụng các sản phẩm này trên toàn cầu.

10. Bảo vệ chất lượng đất, không khí và nước phải là mục tiêu cơ bản của chính sách môi trường quốc gia. Các chính sách bảo tồn và sử dụng đất quốc gia cần được phát triển để giảm thiểu việc sử dụng sai mục đích đất nông nghiệp sản xuất và quá trình đô thị hóa vô tổ chức và mất kiểm soát.

11. Để ngăn ngừa ô nhiễm thị giác, cần xây dựng đủ khu vực cây xanh và công viên, đô thị phải thu gom chất thải một cách có tổ chức, và việc sử dụng các bảng thương mại và các bảng quảng cáo cần được quản lý và kiểm soát.

12. Để ngăn ngừa ô nhiễm tiếng ồn, các nơi công cộng như chợ, cơ sở vui chơi và giải trí, trường học và công viên trong thành phố nên được bao quanh bởi cây xanh và các loại thực vật khác. Các khu công nghiệp và nhà máy cũng nên được bao quanh bởi các mảng xanh.

13. Chúng ta cũng cần chú ý về giảm bức xạ điện từ (ER). Nguy cơ khá rõ ràng của việc phát thải ER rất lớn trực tiếp đến não và mắt của người dùng, các nhà sản xuất máy tính và thiết bị điện tử hàng đầu đã bắt đầu triển khai các giao thức phần cứng để giảm thiểu rủi ro và giảm thiểu sản sinh ER đáng kể. Trong khi sản xuất các thiết bị mới hơn, họ đang hướng tới giải quyết vấn đề này, và may mắn thay, các giải pháp đang có tiến triển khá tốt.

14. Ngày nay bức xạ là một vấn đề nghiêm trọng và chi phí sinh thái của các nhà máy điện phóng xạ đã trở nên rõ ràng hơn so với trước đây. Thử nghiệm hạt nhân và rò rỉ phóng xạ từ các nhà máy điện đã làm ô nhiễm sự sống dưới đáy đại dương đến mức phải mất hàng trăm năm mới có thể trở lại bình thường. Nhưng ngày càng có nhiều giải pháp bức xạ hơn với sự tiến bộ của các công nghệ điện thân thiện với môi trường khác nhau.

15. Các cơ quan quản lý quy hoạch nên đưa các yếu tố sinh thái vào quy hoạch để cung cấp một môi trường trong lành và sạch sẽ.

16. Cần tăng số lượng và chất lượng các mảng xanh và công viên để không khí trong lành và tốt cho sức khỏe.

17. Các phương tiện thông tin đại chúng, bao gồm báo in, báo điện tử và internet là nguồn thông tin chính về các vấn đề môi trường. Do đó, những phương tiện này cần được sử dụng nhiều hơn để tạo điều kiện cho việc truyền tải thông tin môi trường và thúc đẩy thái độ tích cực hơn về môi trường .

18. Khi môi trường phát triển nhanh chóng, giáo dục môi trường có vai trò rất chiến lược và quan trọng trong việc chuẩn bị cho mọi người giải quyết các vấn đề môi trường toàn cầu. Các vấn đề môi trường cần được đưa vào giáo trình quốc gia để có những người được giáo dục tốt và quan tâm đến các vấn đề môi trường. Việc lồng ghép giáo dục môi trường trong các lớp học và chương trình hiện nay là cần thiết, hữu ích và bắt buộc.

19. Các chính trị gia cấp cao nhất, giám đốc điều hành, quản trị viên và tất cả các doanh nhân khác cũng nên được giáo dục về môi trường. Một trong những tính chất cơ bản của giáo dục môi trường là cần có mối quan hệ chặt chẽ giữa liên ngành.

20. Chính quyền địa phương cần quan tâm đến việc giáo dục người dân địa phương bằng cách cung cấp các phương tiện (ví dụ: sách, tài liệu quảng cáo, hội thảo) Để họ hiểu tầm quan trọng của các vấn đề môi trường.

21. Cuối cùng, để đưa ra các giải pháp hiệu quả cho các vấn đề môi trường, chính phủ đứng đầu các quốc gia cần nắm giữ vai trò tiên phong và có sự kết nối chặt chẽ.

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *