FTA là gì? Đây là cụm từ thường xuyên được nhắc đến trong các bản tin thời sự, tin tức về kinh tế và giao thương giữa các quốc gia. Nhưng ý nghĩa và tầm quan trọng thực sự của FTA ra sao?
Hiệp định thương mại tự do (FTA) là gì?
FTA là viết tắt chữ cái đầu của cụm từ Free Trade Agreement, trong tiếng Việt được gọi là Hiệp định thương mại tự do, là một hiệp định giữa hai hoặc nhiều quốc gia nhằm giảm bớt các rào cản đối với xuất nhập khẩu giữa các quốc gia đó. Theo chính sách thương mại tự do, hàng hóa và dịch vụ có thể được mua và bán qua biên giới quốc tế với ít hoặc không có thuế quan, hạn ngạch, trợ cấp hoặc các lệnh cấm của chính phủ để ngăn cản trao đổi của chúng.
Khái niệm tự do thương mại đối lập với chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch hay chủ nghĩa biệt lập kinh tế.
Cách thức hoạt động của FTA – Hiệp định thương mại tự do
Trong thế giới hiện đại, chính sách thương mại tự do thường được thực hiện bằng một thỏa thuận chính thức và chung của các quốc gia có liên quan. Tuy nhiên, chính sách thương mại tự do có thể đơn giản là không có bất kỳ hạn chế thương mại nào.
Chính phủ không cần phải thực hiện các hành động cụ thể để thúc đẩy thương mại tự do. Lập trường này được gọi là “thương mại tự do” hay tự do hóa thương mại.
Các chính phủ có chính sách hoặc hiệp định thương mại tự do không nhất thiết phải từ bỏ mọi kiểm soát xuất nhập khẩu hoặc loại bỏ tất cả các chính sách bảo hộ. Trong thương mại quốc tế hiện đại, rất ít hiệp định thương mại tự do (FTA) có thể dẫn đến thương mại tự do hoàn toàn.
Tóm tắt nhanh về FTA:
- Các hiệp định thương mại tự do làm giảm hoặc loại bỏ các rào cản đối với thương mại qua biên giới quốc tế.
- Thương mại tự do đối lập với chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch.
- Tại Mỹ và EU, các hiệp định thương mại tự do không có các quy định và sự giám sát.
Ví dụ: một quốc gia có thể cho phép tự do buôn bán với một quốc gia khác, ngoại trừ trường hợp cấm nhập khẩu các loại thuốc cụ thể không được cơ quan quản lý của quốc gia đó chấp thuận hoặc động vật chưa được tiêm phòng hoặc thực phẩm chế biến không đáp ứng các tiêu chuẩn của quốc gia đó.
Hoặc, nó có thể có các chính sách miễn thuế cho các sản phẩm cụ thể để bảo vệ các nhà sản xuất trong nước khỏi sự cạnh tranh của nước ngoài trong ngành của họ.
Kinh tế của thương mại tự do
Về nguyên tắc, thương mại tự do trên bình diện quốc tế không khác gì thương mại giữa các nước láng giềng, thị trấn hoặc các bang. Tuy nhiên, nó cho phép các doanh nghiệp ở mỗi quốc gia tập trung vào sản xuất và bán những mặt hàng sử dụng tốt nhất nguồn lực của họ trong khi các doanh nghiệp khác nhập khẩu hàng hóa khan hiếm hoặc không có sẵn trong nước. Sự kết hợp giữa sản xuất trong nước và ngoại thương cho phép các nền kinh tế tăng trưởng nhanh hơn đồng thời đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người tiêu dùng.
Quan điểm này lần đầu tiên được phổ biến vào năm 1817 bởi nhà kinh tế học David Ricardo trong cuốn sách Về các nguyên tắc của kinh tế chính trị và thuế. Ông cho rằng thương mại tự do mở rộng sự đa dạng và hạ giá hàng hóa có sẵn trong một quốc gia đồng thời khai thác tốt hơn các nguồn lực, kiến thức và kỹ năng chuyên môn của quốc gia đó.
Ý kiến của công chúng về thương mại tự do
Rất ít vấn đề chia rẽ các nhà kinh tế và công chúng nhiều như thương mại tự do. Nghiên cứu cho thấy rằng các nhà kinh tế giảng viên tại các trường đại học Mỹ có khả năng ủng hộ các chính sách thương mại tự do cao hơn gấp bảy lần so với công chúng. Trên thực tế, nhà kinh tế học người Mỹ Milton Friedman cho biết: “Ngành kinh tế học gần như nhất trí về chủ đề mong muốn của thương mại tự do.”
Các chính sách thương mại tự do chưa được phổ biến rộng rãi đối với công chúng. Các vấn đề chính bao gồm cạnh tranh không lành mạnh từ các quốc gia nơi chi phí lao động và nguồn nguyên vật liệu giá rẻ hơn, từ đó giảm giá thành sản phẩm tạo nên sự cạnh tranh thiếu công bằng.
Góc nhìn từ thị trường tài chính
Không có gì ngạc nhiên khi các thị trường tài chính nhìn thấy mặt khác của đồng tiền này. Thương mại tự do là cơ hội để mở ra một phần khác của thế giới cho các nhà sản xuất trong nước.
Hơn nữa, thương mại tự do hiện là một phần không thể thiếu của hệ thống tài chính và thế giới đầu tư. Các nhà đầu tư Mỹ hiện có quyền truy cập vào hầu hết các thị trường tài chính nước ngoài và nhiều loại chứng khoán, tiền tệ và các sản phẩm tài chính khác.
Tuy nhiên, thương mại hoàn toàn tự do trên thị trường tài chính khó có thể xảy ra trong thời đại của chúng ta. Có nhiều tổ chức quản lý siêu quốc gia đối với thị trường tài chính thế giới, bao gồm Ủy ban Basel về Giám sát Ngân hàng, Tổ chức Quốc tế về Ủy ban Chứng khoán (IOSCO) và Ủy ban về Di chuyển vốn và Giao dịch vô hình.
Ví dụ trong thế giới thực về các Hiệp định thương mại tự do
Liên minh châu Âu là một ví dụ đáng chú ý về thương mại tự do ngày nay. Các quốc gia thành viên tạo thành một thực thể không biên giới cho mục đích thương mại và việc hầu hết các quốc gia đó chấp nhận đồng euro sẽ giúp con đường giao thương tiến xa hơn. Một cơ quan có trụ sở tại Brussels đảm nhận trọng trách quản lý nhiều vấn đề liên quan đến thương mại nảy sinh giữa các đại diện của các quốc gia thành viên.
Hiệp định thương mại tự do Hoa Kỳ
Hoa Kỳ hiện đã có một số hiệp định thương mại tự do. Chúng bao gồm các hiệp định đa quốc gia như Hiệp định thương mại tự do Bắc Mỹ (NAFTA), bao gồm Hoa Kỳ, Canada và Mexico, và Hiệp định thương mại tự do trung Mỹ (CAFTA), bao gồm hầu hết các quốc gia Trung Mỹ. Ngoài ra còn có các hiệp định thương mại riêng biệt với các quốc gia từ Úc đến Peru.
Nói chung, các thỏa thuận này có nghĩa là khoảng một nửa số hàng hóa vào Mỹ được miễn thuế, theo số liệu của chính phủ. Thuế nhập khẩu hàng công nghiệp bình quân là 2%.
Những lợi ích khi tham gia FTA
Việc tiếp cận các lợi ích của FTA đối với sản phẩm của bạn có thể đòi hỏi nhiều thủ tục hơn nhưng cũng có thể mang lại cho sản phẩm của bạn một lợi thế cạnh tranh so với các sản phẩm từ các quốc gia khác. Sau đây là một số lợi thế khi tham gia thị trường FTA:
- Giảm hoặc xóa bỏ thuế quan đối với hàng hóa đủ tiêu chuẩn. Ví dụ, một quốc gia thường áp mức thuế 12% giá trị của sản phẩm nhập vào sẽ loại bỏ mức thuế đó đối với các sản phẩm có xuất xứ tại quốc gia có tham gia FTA.
- Bảo vệ sở hữu trí tuệ: bảo vệ và thực thi các quyền sở hữu trí tuệ tại quốc gia đối tác FTA.
- Tiêu chuẩn sản phẩm: thúc đẩy các nhà sản xuất tạo nên các sản phẩm chất lượng, đáp ứng tiêu chuẩn ở nước đối tác FTA.
- Bán cho chính phủ: một công ty thậm chí có thể đấu thầu các dự án của chính phủ ở quốc gia đối tác FTA.
- Đối xử công bằng là nguyên tắc được đề cao trong khối FTA, các quốc gia hợp tác với thái độ tôn trọng và cùng nhau phát triển.